Gratis worst

Jan Degen groeide op aan de Reuvensweg in Oosterbeek. Toen hij in september 1944 in de verte de parachutisten zag landen, dacht zijn vader dat de oorlog gauw afgelopen zou zijn. Maar dat gebeurde pas na een lange tocht over de Veluwe en de hongerwinter in Barneveld.
Het gezin Degen bestond op 17 september 1944 naast Jan uit zijn vader, zwangere moeder, oudere zus en jongere broer. Na een voltreffer op een huis aan de Schelmseweg vlogen de scherven bij de familie Degen naar binnen, waar ze vaders zondagse pak verwoestten, dat klaar lag voor de kerk. Om te schuilen besloten Jan’s vader en de buurman een gat in de muur tussen hun kelders te maken. Daar moest ook Jan’s hoogzwangere moeder doorheen kunnen. Toen dat lukte, klonk er een luid applaus in de kelder. De volgende ochtend stonden een paar ‘Tommies’ in het voortuintje de kaart te bestuderen. Moeder Degen bood hen een paar verse tomaten aan. Jan zag hoe soldaten het hoger gelegen talud opgingen en na een schotenwisseling met een gevangen Duitser terugkwamen. Omdat de kinderen naar binnen werden geroepen, wisten ze niet wat er verder met die man gebeurde.
Rond 25 september vond de evacuatie plaats. Dik aangekleed vertrokken ze te voet met een karretje via de Schelmseweg naar de Apeldoornseweg. Onderweg zag Jan dode soldaten langs de weg liggen. Het weggeschoten gezicht van een van hen staat nog op zijn netvlies. Een bekende Oosterbeker legde zijn paraplu over de gedode soldaten heen om anderen de aanblik te besparen.

Een bekende Oosterbeker legde zijn paraplu over de gedode soldaten heen

Dankzij de schuttersputjes langs de weg raakte niemand gewond tijdens een luchtaanval. Voorbij Terlet kwamen ze bij jachtopziener Minnen in de Imbosch terecht. Dankzij de vlotte babbel van Jan ’s moeder kregen ze regelmatig goed te eten in de grote veldkeuken van de Duitsers in de buurt. Na een paar weken moesten de evacués plaatsmaken. Vanuit Loenen werden ze op platte wagens naar Barneveld gebracht. Daar kreeg de familie Degen vanwege de hoogzwangere moeder een klein kamertje aangeboden. Op 4 januari 1945 kreeg Jan een zusje, middenin de hongerwinter. Een treinwagon vol worsten die in de buurt ontspoorde, werd meteen leeggeplunderd. De meeste magen waren niet meer bestand tegen vet, dus daarna was half Barneveld ziek.